Η ταινία του Λεχ Μαγιέφσκι «Ο μύλος και ο σταυρός», είναι μια πολύ σπάνια περίπτωση κινηματογραφικού έργου, καθώς, με έναυσμα ένα βιβλίο τέχνης, επιχειρεί να μεταφέρει στον κινούμενο κόσμο του σινεμά έναν διάσημο πίνακα ζωγραφικής: την «Πορεία προς το Γολγοθά» του Πίτερ Μπρύγκελ του πρεσβύτερου!
Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Λίγα χρόνια πριν, ο ιστορικός τέχνης Μάικλ Φράνσις Γκίμπσον είδε μια παλαιότερη ταινία του Μαγιέφσκι και εντυπωσιάστηκε με την εικαστική της αρτιότητα.
Αναζήτησε αμέσως τον Πολωνό σκηνοθέτη και του έδωσε το βιβλίο του, όπου αναλύει το συγκεκριμένο έργο του Μπρύγκελ, προτείνοντάς του να σκηνοθετήσει ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με αυτό. Ο Μαγιέφσκι, αφού διάβασε το βιβλίο και μελέτησε σε βάθος τον πίνακα, αποφάσισε αντί για ντοκιμαντέρ να κάνει μια ταινία μυθοπλασίας.
Ο εν λόγω πίνακας ολοκληρώθηκε το 1564 και τώρα εκτίθεται στο Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης.
Πρόκειται για ένα μεγάλο σε μέγεθος και ιδιαίτερα πληθωρικό έργο. Όπως συμβαίνει με τους περισσότερους πίνακες του Μπρύγκελ, περιέχει πολλές ξεχωριστές σκηνές και βρίθει συμβολισμών και κοινωνικοπολιτικών αναφορών.
Η σύνθεσή του είναι εξαιρετικά ασυνήθιστη. Στηρίζεται σε δύο νοητούς άξονες που τέμνονται στο μέσο του πίνακα, ενώ τα διάφορα γεγονότα απλώνονται σαν ιστός αράχνης πάνω στον καμβά. Η σχεδόν πανηγυρική ατμόσφαιρα που επικρατεί (στρατιώτες με κόκκινες στολές, παιδιά που τρέχουν, άνθρωποι που σπρώχνονται…) εγκλωβίζει το βλέμμα του θεατή, και έτσι ο Ιησούς, αν και βρίσκεται στο κέντρο, παραμένει στην ουσία κρυμμένος.
Εξίσου πρωτοποριακό είναι το εγχείρημα του Μαγιέφσκι, ο οποίος έδωσε ρόλο σε όλα ανεξαιρέτως τα πρόσωπα του πίνακα (περίπου 500 στον αριθμό), εντάσσοντάς τα σε μικρές ιστορίες που κινούνται παράλληλα ή συναντιούνται στη διάρκεια της ταινίας.
Κοινός παρονομαστής είναι τα πάθη του Χριστού, αλλά και του λαού της Φλάνδρας που εκείνη την εποχή στέναζε κάτω από την κυριαρχία των Ισπανών κατακτητών. Στο επίκεντρο δε, βρίσκεται ο ίδιος ο ζωγράφος που πασχίζει να συνθέσει το μεγαλειώδες έργο του χρησιμοποιώντας για υλικό όσα βλέπει μπροστά του.
Έτσι, μέσα από έναν ποταμό σημαντικών ή ασήμαντων γεγονότων, ο πίνακας αποκτά ζωή και ταυτόχρονα αναλύεται σε βάθος.
Όπως θα περίμενε κανείς, το «δυνατό χαρτί» της ταινίας είναι το εικαστικό της μέρος, που αντιγράφει με δημιουργικό τρόπο την τεχνική του Μπρύγκελ. Η ταινία γυρίστηκε σε High Definition Video. Στη συνέχεια, ο Μαγιέφσκι και οι συνεργάτες του «πείραξαν» ψηφιακά τα χρώματα, την υφή και κυρίως την προοπτική των πλάνων, φτάνοντας σε ένα αποτέλεσμα που μοιάζει βγαλμένο από τα πινέλα του Φλαμανδού ζωγράφου.
Ανάμεσα στα αμέτρητα πρόσωπα που μπαινοβγαίνουν στα πλάνα αυτής της οπτικά καθηλωτικής ταινίας, βρίσκουμε ορισμένους γνωστούς ηθοποιούς: τη Σάρλοτ Ράμπλινγκ, τον Μάικλ Γιορκ και τον Ρούντγκερ Χάουερ ο οποίος ενσαρκώνει με επιτυχία τον Πίτερ Μπρύγκελ.
ΕfiSoul63 