Chinese Women Once Had to Point Out Their Medical Troubles on Ivory Dolls

Κάποτε, οι Κινέζες έπρεπε να δείχνουν που πονάνε σε κούκλες από ελεφαντοστό

A jade diagnostic doll rests on a tiny embroidered throw. Jamie Rees/Courtesy Clendening History of Medicine Library & Museum, University of Kansas Medical Center

 

Often when a woman saw a doctor in 18th-century China, she wasn’t allowed to actually see him. Instead, she sat behind a curtain or bamboo screen, where she had to map out her pain on a body that wasn’t her own. Her hand, or that of a close female attendant, would poke through the drapes or screen, and gesture toward the naked body of an ivory doll. If the patient had difficulty breathing, she might run a finger along the doll’s curved chest. For menstrual pain, the smooth abdomen. For a headache, the bump of a bun. After studying these cryptic communications, the doctor would issue his diagnosis.

In the final centuries of China’s Qing Dynasty, these intricately carved medicine dolls were an ailing woman’s only option, writes medical historian Howard Dittrick in his 1952 paper in the Bulletin of the History of Medicine, “Chinese Medicine Dolls.” From the 1300s to the late 19th century, China’s Ming and Qing Dynasties had ushered in a cult of chastity that made it impossible for a doctor to physically examine a female patient, or for her to undress before him.

And at the time, China only allowed men to be doctors. In 1879, the Canton Missionary Hospital became the first medical institution to admit women to their medical class, according to a Columbia University dissertation on Chinese medical care for women in the late-19th and early-20th centuries, by Shing-ting Lin. This decision was made not out of some feminist ideal, but rather in reaction to the belief that male physicians should not be touching female patients.

A diagnostic doll reclines on a miniature couch. Wellcome Collection/CC BY 4.0

Chinese diagnostic dolls depict a reclining woman, usually naked save for a pair of bangles around her wrists and the occasional fan. Though most dolls were carved out of ivory, they could also be sculpted of jade, amber, bronze, wood, or even lapis lazuli. Dittrick notes the dolls all strike the same pose: propped up on the left arm, with the other draped across the body. Carvers did distinguish adult women, with hair tied up in a bun, from girls with braids or twin ponytails. Early carvings also often depict Chinese women with shrunken lotus feet, a pretty term for the painful and eroticized practice of footbinding. To retain a degree of modesty, the dolls’ feet were always shod in shoes or constricting bandages.

Upper-class women might bring their own beautiful, customized dolls to doctors, whereas poorer women had to make do with the doctor’s own, more rudimentary, model. The more luxurious dolls—such as the intricate Ming Dynasty doll shown above on a blue blanket—reclined on miniature couches, some of which even featured silk cushions or embroidered throws. To remove the final layer of interpersonal contact, wealthier ladies simply marked the afflicted parts of the doll with India ink or charcoal, and then sent the doll to the doctor via messenger.

The physicians of late imperial China saw no issue with diagnosing and treating patients on the basis of pointing and words alone (or even less). In fact, it was close to the primary practice at the time for male patients as well (though men had no issues with disrobing before a doctor), as scholarly doctors found physical contact to be beneath them, writes Shing-ting Lin. Unsurprisingly, the smooth, polished surfaces of an ivory doll proved insufficient for certain female medical concerns. Midwives and other lower-class female workers would have had to take charge of anything gynecological or obstetric, such as period management or childbirth.

Συχνά, όταν μια γυναίκα έβλεπε έναν γιατρό στην Κίνα του 18ου αιώνα, δεν της επιτρεπόταν να τον βλέπει κανονικά. Αντ’ αυτού, καθόταν πίσω από μια κουρτίνα ή ένα παραβάν από μπαμπού και έπρεπε να δείχνει που πονάει σε ένα άλλο σώμα. Το χέρι της -ή κάποιας άλλης- έβγαινε από τα κουρτίνες ή το παραβάν και έδειχνε ένα σημείο στο γυμνό σώμα μιας κούκλας από ελεφαντόδοντο. Αν η ασθενής είχε δυσκολία στην αναπνοή, πήγαινε το δάχτυλό της στο στήθος της κούκλας. Για την έμμηνο ρύση της, έδειχνε το υπογάστριο. Για κάποιον πονοκέφαλο, έδειχνε σε έναν κότσο. Αφού ο γιατρός μελετούσε αυτά τα σημάδια, έκανε τη διάγνωση.

Τους τελευταίους αιώνες της κινεζικής δυναστείας Τσινγκ, αυτές οι κούκλες ιατρικής ήταν η μόνη επιλογή των ασθενών. Από τα 1300 ως τα τέλη του 19ου αιώνα, οι δυναστείες Μινγκ και Τσινγκ είχαν εισαγάγει μια λατρεία αγνότητας που κατέστησε αδύνατο για έναν γιατρό να εξετάσει σωματικά μια γυναίκα, ή για να εκείνη να είναι γυμνή μπροστά του.

Και επιπλέον, εκείνη την εποχή, στην Κίνα επιτρεπόταν μόνο άντρες γιατροί. Το 1879, το Ιεραποστολικό Νοσοκομείο της Κουανγκτσόου (ή Καντόνα) έγινε το πρώτο ιατρικό ίδρυμα που δέχτηκε γυναίκες στην ιατρική σχολή του. Αυτή η απόφαση δεν πάρθηκε λόγω κάποιου φεμινιστικού ιδεώδους, αλλά από αντίδραση στην πεποίθηση ότι οι άνδρες γιατροί δεν πρέπει να αγγίζουν τις γυναίκες ασθενείς.

Οι κούκλες έδειχναν μια ξαπλωμένη γυναίκα, συνήθως γυμνή -εκτός από ένα ζευγάρι βραχιόλια στους καρπούς της ή κάποια βεντάλια. Αν και οι περισσότερες κούκλες ήταν από ελεφαντόδοντο, υπήρχαν επίσης κούκλες από νεφρίτη, κεχριμπάρι, χαλκό, ξύλο ή ακόμα και λάπις λάζουλι. Όλες οι κούκλες είχαν την ίδια στάση. Στηρίζονταν στον αριστερό βραχίονα, ενώ το άλλο χέρι ήταν πάνω στο σώμα.

Οι δημιουργοί των κούκλων διέκριναν τις ενήλικες γυναίκες -αναπαριστώντας τες με κότσο στα μαλλιά- από τα κορίτσια -που τις παρουσίαζαν με πλεξούδες. Τα πρώτα γλυπτά επίσης απεικονίζουν συχνά τις Κινέζες με “πόδια λωτού”, έναν εξευγενισμένο όρο για την επώδυνη, αρχαία παράδοση που ήθελε τις Κινέζες να τυλίγουν, από μικρή ηλικία, πολύ σφιχτά τα πόδια τους με υφάσματα, ώστε να μην μεγαλώνουν. Οι κούκλες πάντα φορούσαν παπούτσια ή είχαν επιδέσμους.

Οι γυναίκες της ανώτερης τάξης μπορούσαν να έχουν τις δικές τους όμορφες, προσαρμοσμένες κούκλες και να τις πηγαίνουν στους γιατρούς, ενώ οι φτωχότερες βολεύονταν με τα πιο υποτυπώδη μοντέλα του γιατρού. Οι πιο πολυτελείς κούκλες -όπως η κούκλα από τη δυναστείας Μινγκ που παρουσιάζεται πιο πάνω με μπλε κουβέρτα- ήταν ξαπλωμένες σε μικρούς καναπέδες, μερικοί από τους οποίους είχαν ακόμη και μεταξωτά μαξιλάρια ή κεντημένα ριχτάρια. Για να αφαιρέσουν το τελικό στρώμα της διαπροσωπικής επαφής, οι πιο πλούσιες απλώς σημάδευαν τα μέρη που πονούσαν στην κούκλα με μελάνι ή κάρβουνο και την έστελναν στον γιατρό μέσω αγγελιαφόρου.

Οι γιατροί προς το τέλος της αυτοκρατορικής Κίνας δεν είδαν κανέναν θέμα να διαγνώσουν και να θεραπεύσουν μια ασθενή με βάση μόνο τα λόγια και τα σημάδια (ή και ακόμη λιγότερα). Στην πραγματικότητα, ήταν κοντά στην πρωτοβάθμια πρακτική εκείνη την εποχή και για τους άνδρες ασθενείς (αν και οι άνδρες δεν είχαν πρόβλημα στο να μένουν γυμνοί μπροστά στον γιατρό), καθώς δεν άρεσε η φυσική επαφή στους λόγιους γιατρούς.

Χωρίς καμία έκπληξη, οι λείες, στιλβωμένες επιφάνειες μιας κούκλας από ελεφαντόδοντο αποδείχθηκαν ανεπαρκείς για ορισμένες γυναικείες ιατρικές ανησυχίες. Οι μαίες και άλλες εργαζόμενες γυναίκες χαμηλότερης τάξης έπρεπε να αναλάβουν οτιδήποτε γυναικολογικό ή μαιευτικό, όπως η διαχείριση της περιόδου ή ο τοκετός.

https://www.atlasobscura.com/articles/chinese-medical-doll

https://3otiko.blogspot.com/2019/04/blog-post_2.html#more