.
A master magic builder from California has recreated an 18th Century automaton that took Europe and America by storm.
For more than 80 years, Wolfgang von Kempelen’s Mechanical Turk amazed people on both continents by appearing to play chess. The Turk was a trick – somewhere inside its cabinet was a human controlling the moves.
But the Turk’s secrets were lost after it was destroyed in a fire in 1854. Now John Gaughan has completed a replica of the Turk, following years of research and expense.
Peter Bowes went to meet Gaughan and his creation, to find out as much as he could about the mystery of the machine.
Ένα αυτόματο που έκανε μεγάλη εντύπωση και καριέρα στην Ευρώπη για να συνεχίσει και στις ΗΠΑ, ήταν ο «Τούρκος που παίζει σκάκι», που πρωτοπαρουσιάστηκε το 1770 από τον Ουγγρικής καταγωγής Wolfgang von Kempelen στην αυτοκράτειρα Μαρία Θηρεσία, στο γνωστό ανάκτορο Schönbrunn κοντά στη Βιέννη.
Σύγχρονη αναπαράσταση το 1989 του «Τούρκου που παίζει σκάκι» από τον John
Gaughan, που ξόδεψε 120.000$ και 5 χρόνια εργασίας για την ανακατασκευή του αυτόματου. Το σκάκι είναι το αυθεντικό, το μόνο που διασώθηκε από το πρωτότυπο.
Η κατασκευή παρουσίαζε ένα ανθρώπινο ομοίωμα σε φυσικό μέγεθος με χαρακτηριστικά και ρούχα που παρέπεμπαν σε Τούρκο.
Ήταν καθισμένος εμπρός από ένα σχετικά μεγάλο έπιπλο του οποίου όλοι οι χώροι είχαν πόρτες ή συρτάρια που άνοιγαν για να αποκαλύψουν τους πολύπλοκους μηχανισμούς που έκρυβαν, ενώ εμπρός του είχε μία σκακιέρα στην οποία αντιμετώπιζε με επιτυχία ακόμα και αρκετά καλούς αντίπαλους.
Φυσικά σήμερα μια «σκεπτόμενη μηχανή» εκείνης της εποχής μοιάζει αδιανόητη, αλλά η ανθρωπότητα ζούσε τότε σε μια περίοδο που η επιστήμη έκανε σημαντικές προόδους και τίποτα δεν θεωρείτο απίθανο.
Αφού ο Kempelan εντυπωσίασε την Μαρία Θηρεσία, ξεκίνησε περιοδεία στην Ευρώπη με πρώτο σταθμό το Παρίσι, όπου μάλιστα ο τελευταίος αντίπαλος του «Τούρκου» πριν μεταφερθεί στο Λονδίνο ήταν ο Β. Φρανκλίνος, πρέσβης τότε στη Γαλλία των νεοσύστατων ΗΠΑ.
Μετά το Λονδίνο η περιοδεία συνεχίστηκε σε πόλεις της Γερμανίας και της Ολλανδίας, ενώ το 1804 ο γιός του Kempelan πούλησε το μηχάνημα στον J. N. Mälzel, έναν Βαυαρό μουσικό.
Το 1809, ο Ναπολέων Βοναπάρτης έπαιξε στο Schönbrunn σκάκι με τον Τούρκο, αλλά ο φιλύποπτος Κορσικανός κάτι υποψιάστηκε και προσπάθησε με «ζαβολιές» να αποκαλύψει το μυστικό της σκακιστικής δεινότητας του αυτόματου, χωρίς όμως τελικά να τα καταφέρει.
Το 1811 ο Mälzel περιόδευσε με τον Τούρκο στο Μιλάνο όπου αρχικά τον πούλησε αλλά λίγο αργότερα μετάνιωσε και τον ξαναγόρασε, για να συνεχίσει τις περιοδείες στο Παρίσι και το Λονδίνο.
Το 1826 μετέφερε τη συσκευή στις ΗΠΑ και συγκεκριμένα στη Ν. Υόρη, όπου δημιούργησε μία έκθεση στην οποία παρουσίαζε τον Τούρκο και άλλα αυτόματα.
Ενδιάμεσα όμως έκανε και περιοδείες, και σε μία απ’ αυτές και ενώ βρίσκονταν στο Richmond της Βιρτζίνια είχε την ευκαιρία να περιεργαστεί τον Τούρκο ο Edgar Allan Poe, ο οποίος βάσιμα υπέθεσε ότι υπήρχε κρυμμένος άνθρωπος στο εσωτερικό του, χωρίς όμως να μπορέσει να εξηγήσει τον τρόπο λειτουργίας της συσκευής.
Αν ο Πόε μπορούσε να δεί το εσωτερικό του Τούρκου θα έβλεπε αυτή την εικόνα. Μάλιστα, ο εκάστοτε παρουσιαστής της συσκευής άνοιγε διαδοχικά όλα τα ανοίγματα της συσκευής για να δείξει ότι στο εσωτερικό της δεν βρίσκονταν παρά πολύπλοκοι μηχανισμοί, αλλά δεν τα άνοιγε όλα μαζί, οπότε ο κρυμμένος σκακιστής (συνήθως ένα μαίτρ του είδους) καθισμένος επάνω σε μία σανίδα που ολίσθαινε, μετακινούνταν ώστε να παραμένει κάθε φορά αθέατος.
Οι πολύπλοκοι μηχανισμοί, συνήθως ωρολογιακοί, δεν είχαν ουσιαστική λειτουργία παρά μόνο τη δημιουργία εντυπώσεων στο κοινό.
Τα πιόνια του σκακιού είχαν μαγνήτη στο κάτω μέρος τους, ενώ στο κάτω μέρος της σκακιέρας που ήταν ενσωματωμένη στο έπιπλο υπήρχαν χαραγμένα αντίστοιχα τετράγωνα, έτσι ώστε ο κρυμμένος σκακιστής να ανιχνεύει την κάθε κίνηση.
Το 1838 ο Mälzel πέθανε ξαφνικά και ο Τούρκος πέρασε στα χέρια του φίλου του John Ohl και στη συνέχεια του γιατρού J. K. Mitchell από τη Φιλαδέλφεια, ο οποίος δώρησε τελικά τη συσκευή στο Κινέζικο Μουσείο της πόλης του.
Όμως, το 1854 μία πυρκαϊά που ξεκίνησε από το διπλανό Εθνικό Θέατρο της Φιλαδέλφεια επεκτάθηκε και στο Κινέζικο Μουσείο, με αποτέλεσμα η συσκευή να καταστραφεί, εκτός από το σκάκι που ήταν αποθηκευμένο αλλού.
Το μυστικό του Τούρκου τελικά αποκαλύφθηκε δημόσια από τον γιό του J. K. Mitchell, Dr S. Mitchell, με μία σειρά άρθρων σ’ ένα περιοδικό για το σκάκι.
ΕfiSoul63 