Shrovetide (Pancake Week) – Maslenitsa

.

The Russian name of the holiday is Maslenitsa. It has always been one of the merriest and most popular holidays; originally a pagan rite of celebrating the end of winter, it later became a part of Christian traditions. It is celebrated during the last week before the Great Lent (which begins on a Monday).

An old custom says it is necessary to please Maslenitsa, which means to celebrate it with great merriment. Part and parcel of the festive table during the week are Russian pancakes, symbolizing the sun. According to a popular saying, “There is no Maslenitsa without pancakes.”  In the old days, among the most popular entertainments of the Pancake Week were tobogganing and skating, fisticuffs and snow-ball fights, storming a snow fortress, riding on the swings etc.

Maslenitsa was mostly a young people’s holiday, and the holiday itself was associated with youth and cheerfulness, as it marked the beginning of spring.

At Yasnaya Polyana, they always had a merry celebration of the Pancake Week, with its traditional games, dancing and singing. Folk music could be heard not only in the village, but also at the estate, and in Tolstoy’s house. Leo Tolstoy appreciated folk songs very highly, and enjoyed listening to them. His daughters Tatiana and Maria sang the songs that were popular among local peasants and sometimes danced the Russian Dance, and the writer’s son Mikhail was a good balalaika player.

The present-day celebration of Maslenitsa at Yasnaya Polyana takes place on the last day of the Pancake Week – the Sunday of Forgiveness. It includes concerts, traditional games and various contests and culminates in the ritual of burning the straw personification of Maslenitsa.

 

“Βουτυρένια”, παγκόσμια γιορτή, φημισμένη, χαρούμενη, μεγάλη, γιορτή των φιλιών, ευγενής Μάσλενιτσα… Αυτές είναι οι διαφορετικές ονομασίες μιας από τις πιο χαρούμενες σλαβικές εθνικές γιορτές, της Μάσλενιτσα, η οποία σηματοδοτεί το θορυβώδες, λαμπρό, πολυήμερο ξεπροβόδισμα του χειμώνα.

Η Μάσλενιτσα (Αποκριά) εισάγεται στην κουλτούρα των αρχαίων Σλάβων σηματοδοτώντας το χαρούμενο ξεπροβόδισμα του χειμώνα, το οποίο φωτίζεται από την ευχάριστη αναμονή της έλευσης της άνοιξης και της ζέστης. Εκτός αυτού, είναι μια από τις πολλές παγανιστικές γιορτές, η οποία διατηρήθηκε και μετά τον εκχριστιανισμό της Ρωσίας.

Η παράδοση των εορτασμών επιβίωσε και υιοθετήθηκε στο σύνολό της από την εκκλησία, η οποία το μόνο που έκανε ήταν να ορίσει γι’ αυτήν μια ημερομηνία που να εξαρτάται από την έναρξη της Μεγάλης Νηστείας της Σαρακοστής. Μ’ αυτόν τον τρόπο, η Αποκριά, η οποία απέκτησε στο θρησκευτικό ημερολόγιο την ονομασία Εβδομάδα της Τυρινής ή Εβδομάδα χωρίς κρέας, έγινε ακόμη και εβδομάδα της συγχώρεσης, της συμφιλίωσης και της προετοιμασίας για τη Μεγάλη Νηστεία της Σαρακοστής.

Οι ενθουσιώδεις εορταστικές εκδηλώσεις και το πλούσιο φαγητό ήταν πάντοτε αναπόσπαστο κομμάτι της γιορτής. Θεωρείτο ότι ο άνθρωπος ο οποίος θα περνούσε άσχημα και βαρετά τη Μάσλενιτσα θα ήταν άτυχος κατά τη διάρκεια όλου του έτους, κι έτσι ολόκληρη την εβδομάδα απαγορευόταν να σκέφτεται τις υποθέσεις και τις δουλειές του σπιτιού.

Μια από τις πιο όμορφες και αγαπημένες παραδόσεις της Μάσλενιτσα ήταν οι αγώνες με έλκηθρο. Αυτήν την ημέρα, όλοι όσοι είχαν άλογο έβγαιναν στους δρόμους των πόλεων και των χωριών κι έτρεχαν με διαφορετικά, αταίριαστα- μεταξύ τους- κοπάδια αλόγων, ανταγωνιζόμενοι ο ένας τον άλλον.

Εξίσου ευρέως διαδεδομένοι, όπως οι εορταστικοί αγώνες με άλογα, ήταν και οι αγώνες κατάβασης της νεολαίας από τα παγωμένα βουνά. Ανάμεσα στα έθιμα της Μάσλενιτσα περιλαμβάνονταν, ακόμη, τα άλματα πάνω από φωτιές και οι μάχες για τη χιονισμένη πόλη.

Οι παραδόσεις στην εβδομάδα της Μάσλενιτσα

Ετοίμαζαν οπωσδήποτε το σκιάχτρο της Μάσλενιτσα από άχυρο, ντύνοντάς το με γυναικεία φορεσιά. Αναπαριστούσε την ίδια τη γιορτή και το κακό του χειμώνα. Κατά τη διάρκεια όλης της εβδομάδας, το σκιάχτρο ήταν ο βασικός ήρωας των εορτασμών: το μετέφεραν και το κουβαλούσαν μαζί τους, διοργανώνοντας εορταστικά δρώμενα. Την τελευταία ημέρα της Μάσλενιτσα, έκαιγαν, κατά κανόνα, το σκιάχτρο σε μια τελετουργική φωτιά.

Το κύριο φαγητό για τη Μάσλενιτσα είναι οι κρέπες, οι οποίες ψήνονται και καταναλώνονται σε απροσδιόριστες ποσότητες. Η παράδοση διατηρείται ακόμη από τους παγανιστικούς χρόνους, οπότε οι κρέπες είχαν τελετουργική σημασία: στρογγυλές, ροδοκοκκινισμένες και ζεστές, συμβόλιζαν τον ήλιο. Το να τρώει κανείς μια κρέπα στη Μάσλενιτσα σημαίνει ότι καταπίνει ένα μικρό κομμάτι του ηλίου, τη ζέστη του, τη στοργή του και τη γενναιοδωρία του. Τις κρέπες τις έτρωγαν με ξινόκρεμα, αυγά, χαβιάρι και άλλα νόστιμα συνοδευτικά από το πρωί ως το βράδυ, εναλλάσσοντάς τες με άλλα πιάτα.

 

Όλη η εβδομάδα της Μάσλενιτσα έπαιρνε διάφορα ονόματα, όπως φημισμένη, μεγάλη, χαρούμενη, ευγενής Μάσλενιτσα, κυρία Μάσλενιτσα. Μέχρι σήμερα, καθεμία από τις ημέρες της διαθέτει μια ονομασία, η οποία αναφέρεται στα πράγματα που πρέπει να γίνουν τη συγκεκριμένη ημέρα.

Η Δευτέρα, η πρώτη ημέρα της εβδομάδας της Μάσλενιτσα, ονομάζεται «Συνάντηση». Αυτήν την ημέρα ολοκληρώνονται οι δουλειές της προετοιμασίας προς τη γιορτή: ολοκληρώνονταν οι λόφοι για τους αγώνες, οι εξέδρες, οι κούνιες, τα περίπτερα για τα εμπορεύματα.

Την Τρίτη —«Παιχνίδι»- η νεολαία άρχιζε τους εορτασμούς, με τις μεγάλες παρέες να διοργανώνουν αγώνες κατάβασης από παγωμένους λόφους. Η Τετάρτη —«Εκλεκτό φαγητό»- είναι αφιερωμένη στο κύριο φαγητό της γιορτής, τις κρέπες.

Μάσλενιτσα: Ιστορία και παραδόσεις της γιορτής

Η Πέμπτη ονομάζεται «Περίπατος». Αυτήν την ημέρα, προκειμένου να βοηθήσουν τον ήλιο να διώξει το χειμώνα, οι άνθρωποι οργανώνουν αγώνες με άλογα «στη λιακάδα», δηλαδή σχηματίζοντας τη διαδρομή ωροδείκτη γύρω από το χωριό, απολαμβάνουν πλουσιοπάροχα γεύματα και οργανώνουν καρναβάλια. Η Παρασκευή είναι η «Βραδιά της πεθεράς», οπότε ο γαμπρός πηγαίνει «στην πεθερά για κρέπες». Το Σάββατο γίνονται οι «Μαζώξεις των κουνιάδων», οπότε είθισται να πραγματοποιούνται επισκέψεις σε όλους τους συγγενείς για γεύματα με κρέπες.

Η Κυριακή είναι η τελευταία μέρα της εβδομάδας, η «Ημέρα της συγχώρεσης», οπότε οι άνθρωποι ζητούν από τους συγγενείς και τους γνωστούς τους να τους συγχωρέσουν για προσβολές που τυχόν τους απηύθυναν, κι έπειτα από αυτό, κατά κανόνα, τραγουδούν χαρούμενα και χορεύουν, περνώντας έτσι τη Μεγάλη Μάσλενιτσα. Αυτήν την ημέρα καίνε σε μια τεράστια φωτιά το αχυρένιο σκιάχτρο, το οποίο αναπαριστά το χειμώνα που φεύγει.

Ο αποχαιρετισμός με τη Μάσλενιτσα ολοκληρώνεται την πρώτη μέρα της Μεγάλης Νηστείας της Σαρακοστής, την Καθαρά Δευτέρα, η οποία θεωρείται ημέρα κάθαρσης από την αμαρτία. Την Καθαρά Δευτέρα πλένονται οπωσδήποτε στο μπάνιο, ενώ οι γυναίκες πλένουν τα σκεύη της κουζίνας, καθαρίζοντάς τα από το λίπος και τα υπολείμματα του «απαγορευμένου» φαγητού.

Το υλικό είναι παραγωγή της συντακτικής ομάδας του www.greece-russia2016.gr

http://ypmuseum.ru/en/2011-04-13-17-30-44/2011-04-16-08-25-38/179%3A2011-11-23-10-43-14.html